Bedroevend resultaat

Wat verklaart de Noord-Koreaanse taferelen waarmee het partijcongres van de PvdA op 17 februari jl. juichend instemde met de deelname van de PvdA aan het kabinet Balkenende-iv? Het antwoord lag besloten in de wazige slottoespraak van Wouter Bos, met als centraal argument: meeregeren is altijd beter dan oppositie voeren. Het fameuze dictum van een van zijn voorgangers, Jaap Burger, dat de PvdA pas mee moet regeren als er ook iets
te regeren valt, lijkt vergeten.

De prijs van dat meedoen is hoog. De PvdA aanvaardde Balkenende als premier, hoewel hij eerder — als premier en als lijsttrekker van het cda — geen geheim had gemaakt van zijn afkeer van de sociaal-democraten. En ondanks zijn dubieuze rol in de Nederlandse steun aan de oorlog in Irak. Niet alleen komt daar geen parlementair onderzoek naar, belangrijker — maar niet opgemerkt — is dat de PvdA met haar onvoorwaardelijke deelname aan
dit kabinet het standpunt van de vorige kabinetten- Balkenende over de rechtmatigheid van deze oorlog heeft aanvaard.

De PvdA ging er verder mee akkoord dat het cda zowel de sector buitenland als de sociaal-economische sector domineert. Ze vond het ook prima dat Bos zijn verkiezingsbelofte brak en toetrad tot het kabinet. Toch had hij die belofte juist gedaan om duidelijk te maken dat de PvdA gepaste afstand zou bewaren tot een kabinet waarin het een ondergeschikte rol zou spelen.

De PvdA heeft ook zonder meer de ‘hervorming’ van de verzorgingsstaat door de eerste drie kabinetten-Balkenende aanvaard. Dat maakt de kreet dat het nu ‘socialer’ gaat worden tot een paskwil. Ze gaat ook akkoord met de laatste, onder Balkenende-iii nog niet tot stand gekomen ‘hervorming’: de vermarkting van de zorgsector.

Deze wordt nu door cda-ideoloog Ab Klink in zijn nieuwe rol van minister ter hand genomen. Kortom, in programmatisch opzicht zowel als wat betreft de verdeling van kabinetsposten is de PvdA de grote verliezer van deze formatie. Dat is mede een gevolg van het feit dat Bos en Jacques Tichelaar geen enkele moeite hebben gedaan om de mogelijkheid van een combinatie met de grote winnaar van de verkiezingen, de sp, serieus aan de
orde te stellen. Gedwee hebben zij de uitsluiting van deze partij door Balkenende voor lief genomen.

Daarmee ontnamen zij zich tenminste het zicht op een beter onderhandelingsresultaat. Het zwakke onderhandelingsresultaat is opmerkelijk, gegeven het feit dat het cda de PvdA meer nodig had dan omgekeerd. Voortzetting van de coalitie met de vvd was uitgesloten en daarmee was Balkenende gedwongen naar het midden terug te keren, al was het maar om de schijn te wekken dat het beleid socialer zou worden. Het gemak waarmee
de PvdA zich voegde in de haar toebedachte rol van sociale schaamlap wekt verbazing.

De zo luid door de PvdA toegejuichte formatie van Balkenende-iv is in nog een opzicht markant. Zij negeert volledig twee historische inzichten,die na de verkiezingsnederlaag van 2002 zijn geboekstaafd.

Les één was dat de PvdA er verkeerd aan doet om de partijleider in het kabinet zitting te laten nemen onder een cda-premier die vlak daarvoor een kabinet met de vvd heeft geleid. Zowel het kabinet-Van Agt/Den Uyl als het kabinet-Lubbers/Kok liepen voor de PvdA immers uit op trieste mislukkingen.

Les twee luidt dat een regeringscombinatie met partijen die een geheel ander programma hebben (zoals bij Paars het geval was), leidt tot een bedrieglijke depolitisering, welke de deur openzet voor een populistische inbraak à la Fortuyn. En dat het voor de PvdA noodlottig uitpakt als ze zich zó monistisch opstelt dat de Tweede-Kamerfractie
niets anders dan klapvee voor het kabinet wordt.

Verder dan twee jaar terugblikken geldt in PvdA-kringen echter als verdacht. Voorzitter Michiel van Hulten verklaarde voor de radio dat het met het kabinet-Lubbers/Kok uiteindelijk toch nog goed was gekomen. Inderdaad: de tot dan toe grootste nederlaag van de PvdA, min twaalf zetels, stak gunstig af bij het resultaat voor het cda, min twintig.

Tromp, Bart_Interventie_Bedroevend resultaat_SD2007-3.pdf (0 B)